Śląskie korzenie i europejska kariera
Alicja Knast jest jedną z najbardziej cenionych postaci świata muzealnictwa w Europie Środkowej. Z wykształcenia muzykolog, karierę rozpoczęła w 1995 roku w Muzeum Narodowym w Poznaniu, gdzie pełniła funkcję kuratorki wystaw. Następnie współtworzyła zespół Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie, a w latach 2012–2014 odpowiadała za przygotowanie wystawy stałej w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, które w 2016 roku zdobyło tytuł Europejskiego Muzeum Roku (EMYA).
W latach 2014–2020 kierowała Muzeum Śląskim w Katowicach oraz Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, gdzie realizowała ambitne projekty popularyzujące dziedzictwo regionu. W 2021 roku objęła stanowisko dyrektorki generalnej Galerii Narodowej w Pradze – jednej z najważniejszych instytucji muzealnych Europy.
Pod jej kierownictwem Galeria zyskała nowoczesny profil i międzynarodową rozpoznawalność. Alicja Knast konsekwentnie rozwija dialog międzykulturowy i współpracę z największymi muzeami świata – Luwrem, Centrum Pompidou czy Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Paryżu. W ostatnich latach zainicjowała prestiżowe wystawy, m.in. „Toyen”, „Move. Intymność jako forma oporu”, „Od Michała Anioła do Callota” czy „Szkoła paryska: artyści czescy i paryski okres międzywojenny”.
Za wkład w rozwój współpracy kulturalnej między Francją a Czechami została w 2025 roku uhonorowana Orderem Sztuki i Literatury, przyznanym przez francuskie Ministerstwo Kultury.
Złota Lampka – symbol rybnickiego uznania
Honorowa Złota Lampka Górnicza jest jedną z najstarszych i najbardziej prestiżowych nagród kulturalnych w regionie. Przyznawana jest od 1985 roku przez Prezydenta Miasta Rybnika osobom szczególnie zasłużonym dla rozwoju kultury miasta i regionu.
Wśród dotychczasowych laureatów znaleźli się:
- 1985 – dr Innocenty Libura
- 1986 – prof. Karol Szafranek
- 1987 – Lidia Grychtołówna
- 1988 – Helena Sakowska
- 1989 – dr Józef Musioł
- 1990 – Janina Podlodowska
- 1991 – Henryk Mikołaj Górecki
- 1992 – Czesław Gawlik
- 1993 – Barbara i Marian Rakowie
- 1994 – Zbigniew Jankowski
- 1995 – Stanisław Krawczyk
- 1996 – Piotr Paleczny
- 1997 – Renata Hupka
- 1998 – Adam Makowicz
- 1999 – Tadeusz Kijonka
- 2000 – Mirosław Jacek Błaszczyk
- 2001 – Franciszek Pieczka
- 2002 – Wojciech Bronowski
- 2003 – Leon Mielimąka
- 2004 – Zygmunt Brachmański
- 2005 – Czesław Freund
- 2006 – Krzysztof Popek
- 2007 – Marek Szołtysek
- 2008 – ks. prof. Jerzy Szymik
- 2009 – ks. abp Damian Zimoń
- 2010 – prof. Wiesław Szlachta
- 2011 – Aleksandra Klich
- 2012 – Kabaret Młodych Panów
- 2013 – dr Jacek Glenc
- 2014 – Kazimiera Drewniok
- 2015 – zespół „Carrantuohill”
- 2016 – Wiesław Pieregorólka
- 2017 – Ryszard Kalamarz
- 2018 – Maria Warchoł-Sobiesiak
- 2019 – Olek Krupa
- 2020 – Zenon Keller
- 2021 – South Silesian Brass Band
- 2022 – Miejska Orkiestra Dęta Rybnik
- 2023 – Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Karola i Antoniego Szafranków w Rybniku
- 2024 – Teatr Ziemi Rybnickiej
- 2025 – Alicja Knast
Kultura jako wspólna przestrzeń
Uroczystość wręczenia nagrody zakończył spektakl „Juliusz” w wykonaniu Teatru Powrotów – artystyczna medytacja nad śląskim etosem pracy i postacią doktora Juliusza Rogera.
Przyznanie Honorowej Złotej Lampki Górniczej Alicji Knast stanowi nie tylko wyraz uznania dla jej międzynarodowych osiągnięć, ale także symboliczny powrót do korzeni – do miasta, w którym kształtowała się jej wrażliwość na sztukę i dziedzictwo regionu. Rybniczanka, dziś kierująca jednym z najważniejszych muzeów Europy, dołączyła do grona osobistości, które swoją pracą promują Rybnik i śląską kulturę na świecie.
