Juliusz dla Beaty Guczalskiej

Biografia pełna napięcia i niuansów

Książka Beaty Guczalskiej to pasjonujący portret Konrada Swinarskiego – artysty, który na zawsze odmienił polski teatr. Autorka z niezwykłą wrażliwością i precyzją odtwarza jego życie i twórczość, unikając uproszczeń i taniej sensacji. Wnikliwie opisuje nie tylko proces powstawania jego kultowych inscenizacji, ale też złożoną osobowość reżysera – człowieka, którego pasja artystyczna przeplatała się z niepokojem, lękami i samotnością.

Jak podkreślała prof. Bernadetta Darska, członkini tegorocznego jury:

Ależ to jest biografia! Beata Guczalska znakomicie planuje opowiadanie o swoim bohaterze. Unika sensacyjności, dobrze punktuje wątpliwości, eksponuje szarość zamiast jednoznaczności bieli i czerni, widzi nie tylko to, co blisko, ale i to, co dalej, łączy wybitność z możliwymi potknięciami. Czyta się tę książkę nie tylko jako wartko napisaną, drobiazgowo udokumentowaną, pełną napięcia i istotnych faktów relację z życia legendarnego reżysera teatralnego, Konrada Swinarskiego, ale także jako zapis ważnego etapu w teatrze, tego momentu, kiedy sztuka odradzała się po wojnie i nie odwracając się od tradycji, szukała takiego sposobu wyrazu, który dobrze rezonowałby we współczesności. Guczalska zdaje się pisać o człowieku, który cały czas był w drodze, nieustannie w pracy, ciągle w twórczym zaangażowaniu, zawsze w sytuacji „pomiędzy”. Tę energię i zmianę udaje się autorce celnie i z dużym talentem pisarskim uchwycić.

Z kolei red. Ewa Niewiadomska z Radia Katowice zwracała uwagę na emocjonalną głębię biografii:

Autorka wnikliwie opisuje każdy szczegół składający się na legendarną charyzmę Swinarskiego. Ten opis ma subtelne i miękkie odcienie, by za moment zmienić się w lepki koszmar przeżyć artysty i wrażliwca, który nie potrafi zapanować nad plątaniną sprzeczności zajmujących jego głowę. Fascynuje ta, doskonale ujęta przez autorkę, dwoistość natury Swinarskiego. Mamy przed sobą człowieka o nieodpartym uroku, uwodziciela, którego wywody każdorazowo odkrywają nowe karty rzeczywistości. Dzięki drobiazgowemu researchowi i umiejętności literackiego opowiadania, „Konrad Swinarski. Biografia ukryta” staje się nie tylko opowieścią o artyście, ale również o polskim teatrze XX wieku – jego odrodzeniu po wojnie, poszukiwaniach nowych form i relacji między artystą a społeczeństwem.

Jubileuszowa edycja nagrody

Rybnik świętował w tym roku dziesiątą edycję Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” – wyróżnienia, które od 2016 roku promuje wybitne osiągnięcia literackie. Jubileuszowa gala, tradycyjnie wpisana w program Rybnickich Dni Literatury, zgromadziła poprzednich laureatów, nominowanych autorów i członków kapituły. Była to wyjątkowa okazja, by spojrzeć na biografię jako gatunek łączący badawczą rzetelność z emocjami i pisarską wrażliwością.

Nagroda i wyróżnienie

Laureatka jubileuszowej edycji otrzymała nagrodę finansową w wysokości 60 tysięcy złotych oraz statuetkę. Nagrodę wręczył Piotr Kuczera, Prezydent Miasta Rybnika.

W jubileuszowej edycji o tytuł najlepszej biografii roku walczyły:

Beata Guczalska – „Konrad Swinarski. Biografia ukryta” (Wydawnictwo Literackie),
Weronika Kostyrko – „Róża Luksemburg. Domem moim jest świat” (Marginesy),
Emil Marat – „Bratny. Hamlet rozstrzelany” (Czarne),
Justyna Sobolewska – „Jadwiga. Opowieść o Stańczakowej” (Znak),
Monika Śliwińska – „Książę. Biografia Tadeusza Boya-Żeleńskiego” (Wydawnictwo Literackie).

O nagrodzie

Przewodniczącym Kapituły jest prof. Tadeusz Sławek, a w jury zasiadają profesorowie i redaktorki zajmujące się kulturą: prof. Bernadetta Darska (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski), red. Katarzyna Janowska (TVP, Onet), prof. Zbigniew Kadłubek (Uniwersytet Śląski) oraz red. Ewa Niewiadomska (Radio Katowice) oraz prof. Tadeusz Sławek – przewodniczący. Sekretarzynią nagrody jest Aleksandra Klich.

Dotychczasowymi laureatami Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz” są:

2016 – Małgorzata Czyńska, „Kobro. Skok w przestrzeń”
2017 – Monika Muskała, „Między Placem Bohaterów a Rechnitz. Austriackie rozliczenia”
2018 – Robert Rybicki, „Dar meneli”
2019 – Aleksander Kaczorowski, „Ota Pavel. Pod powierzchnią”
2020 – Agnieszka Dauksza, „Jaremianka. Biografia”
2021 – Marta Grzywacz, „Nasza pani z Ravensbrück”
2022 – Artur Domosławski, „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana”
2023 – Wojciech Orliński, „Kopernik. Rewolucje”
2024 – Rafał Księżyk, „Śnialnia. Śląski underground”