Teatr Ziemi Rybnickiej jest największą samorządową instytucją kultury w południowo-zachodnim subregionie województwa śląskiego i jedną z największych w województwie śląskim działającą od 4 grudnia 1964 r. TZR jest organizatorem lub współorganizatorem ważnych wydarzeń artystycznych o zasięgu nie tylko miejskim, ale również regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym. Umożliwia kontakt publiczności z muzyką klasyczną i popularną oraz teatrem, zaprasza pisarzy, poetów i innych artystów z różnych dziedzin sztuki, prezentuje dorobek plastyków i fotografów. Organizuje i wspiera ruch amatorski, prowadzi jako jednostka nadrzędna Klub kultury „Harcówka” w dzielnicy Ligota-Ligocka Kuźnia, Punkt Informacji Turystycznej halo! Rybnik oraz Galerię Sztuki Rzeczna – Rybnickie Centrum edukacji Artystycznej.
W ciągu sześćdziesięciu lat działalności scena teatru była świadkiem wielu wydarzeń artystycznych, często o charakterze i skali ponadregionalnej. Od lat sześćdziesiątych w Teatrze organizowane są tu co roku Rybnickie Dni Literatury, jedno z najstarszych wydarzeń literackich o zasięgu ogólnopolskim. Rybnik posiada również duże tradycje muzyczne. Należy wspomnieć o istniejącej tu w latach 1960-1995 Filharmonii Rybnickiej, której działalność została przywrócona w roku 1999 i funkcjonuje obecnie w ramach Towarzystwa Muzycznego imienia Braci Szafranków. Miasto Rybnik to również tradycje jazzowe. Od 1985 roku w teatrze odbywa się festiwal muzyczny pod nazwą Silesian Jazz Meeting, goszczący na scenie wielkie gwiazdy polskiego i również światowego jazzu. W 2008 roku powołano do życia Międzynarodowy Festiwal Jazzu Tradycyjnego, od niedawna noszący imię Czesława Gawlika, prekursora muzyki jazzowej w Rybniku, animatora, pianisty i aranżera, a przede wszystkim organizatora wydarzeń muzycznych w mieście.
Teatr Ziemi Rybnickiej posiada salę na 650 miejsc (525 miejsc liczy sala widowiskowa i 125 - balkon). Ponadto w Teatrze znajdziemy salę kameralną, salę baletową, Galerię „Oblicza”, Galerię „Sztuki”, a także profesjonalną scenę plenerową na terenie rybnickiego Kampusu.
Dotychczasowi laureaci Honorowej Złotej Lampki Górniczej:
- Dr Innocenty Libura – 1985
- Prof. Karol Szafranek –1986
- Lidia Grychtołówna – 1987
- Helena Sakowska – 1988
- Dr Józef Musioł – 1989
- Janina Podlodowska – 1990
- Henryk Mikołaj Górecki – 1991
- Czesław Gawlik – 1992
- Barbara i Marian Rakowie – 1993
- Zbigniew Jankowski – 1994
- Stanisław Krawczyk 1995
- Piotr Paleczny – 1996
- Renata Hupka – 1997
- Adam Makowicz – 1998
- Tadeusz Kijonka – 1999
- Mirosław Jacek Błaszczyk – 2000
- Franciszek Pieczka – 2001
- Wojciech Bronowski – 2002
- Leon Mielimąka – 2003
- Zygmunt Brachmański – 2004
- Czesław Freund – 2005
- Krzysztof Popek – 2006
- Marek Szołtysek – 2007
- Ks. Prof.Jerzy Szymik – 2008
- Ks. Abp. Damian Zimoń – 2009
- Prof. Wiesław Szlachta -2010
- Aleksandra Klich – 2011
- Kabaret Młodych Panów – 2012
- Dr Jacek Glenc – 2013
- Kazimiera Drewniok – 2014
- Zespół "Carrantuohill" – 2015
- Wiesław Pieregorólka – 2016
- Ryszard Kalamarz – 2017
- Maria Warchoł-Sobiesiak – 2018
- Olek Krupa - 2019
- Zenon Keller - 2020
- South Silesian Brass Band - 2021
- Miejska Orkiestra Dęta Rybnik - 2022
- Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Karola i Antoniego Szafranków w Rybniku – 2023
- Teatr Ziemi Rybnickiej - 2024
